Zaburzenia wzroku a choroby tarczycy

wytrzeszcz oczu tarczyca

Zaburzenia czynności gruczołów dokrewnych skutkują różnymi objawami ocznymi. Najistotniejsze są te wywołane zaburzeniami czynności tarczycy: jej niedoczynnością lub chorobą Gravesa-Basedowa.

 
 
  • Zaburzenia w pracy tarczycy - przede wszystkim jej niedoczynność i choroba Gravesa-Basedowa - mogą powodować również niepożądane objawy wzrokowe.
  • Choroba Gravesa-Basedowa wynika z nadczynności tarczycy i spowodowanego tym procesu autoimmunologicznego. W jej trakcie dochodzi do wzrostu ciśnienia śródgałkowego i włóknienia pozagałkowego. Więcej o przyczynach, objawach, diagnozie i leczeniu przeczytasz poniżej.
  • Zauważyłeś u siebie znaczący wzrost wagi, zmęczenie, zwolnioną pracę serca, a może łamliwość paznokci? Sprawdź, czy nie cierpisz na niedoczynność tarczycy. Wykonaj podstawowe badania hormonów tarczycy (FT3 i FT4) i przysadki mózgowej (TSH).
 

Spis treści:

  1. Choroba Gravesa-Basedowa
  2. Niedoczynność tarczycy
  3. Niepokojące objawy związane z chorobami tarczycy
 

Choroba Gravesa-Basedowa

orbitopatia tarczycowa - choroba Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa-Basedowa związana jest z nadczynnością tarczycy spowodowaną przez proces autoimmunologiczny. W przebiegu choroby dochodzi do wzrostu ciśnienia śródgałkowego oraz włóknienia pozagałkowego. Zmiany mają charakter nacieków limfocytralnych z odkładaniem mukopolisacharydów. U niewielkiej liczby pacjentów (10-30%) występują charakterystyczne objawy oczne zwane oftalmopatią lub orbitopatią tarczycową.

 

Objawy choroby Gravesa-Basedowa:

 
  • uczucie suchości, dyskomfortu, wypychania oczu,
  • ból - uczucie bolesności i ciężkości z przodu lub z tyłu gałki ocznej, bolesność przy spoglądaniu w górę, na boki lub w dół,
  • zaczerwienienie powiek, rozlane zaczerwienienie spojówki,
  • obrzęk - spojówek, mięska łzowego, powiek,
  • obniżenie ostrości wzroku o jedną lub więcej linii na tablicy Snellena,
  • obniżenie ruchomości oka w dowolnym kierunku lub większy niż 5º,
  • retrakcja powiek - wycofanie powiek, typowe dla choroby tarczycy gdy towarzyszy jej wytrzeszcz oczu. Może być jednostronne lub dwustronne i dotyczyć powiek górnych albo dolnych. Towarzyszy jej często ograniczona miopatia (osłabienie mięśni), która początkowo zwykle zajmuje mięsień dolny prosty i powoduje trudności z unoszeniem wzroku. Może być spowodowana np: nadmiernym pobudzaniem układu współczulnego i bezpośredni naciek zapalny mięśnia dźwigacza. Ograniczona miopatia mięśnia dolnego prostego może spowodować retrakcję powiek, gdy dźwigacz jest pobudzony nadmiernie przy próbie spojrzenia w górę,
  • wzmożony wytrzeszcz oczu - zazwyczaj ma postać niesymetryczną i może być jednostronny. Spowodowany jest zwiększeniem się zawartości gałki ocznej - wzrostem objętości mięśni ocznych i tłuszczu w gałce ocznej. Niekiedy zgrubienie mięśni ocznych może dotyczyć tylko niektórych z nich - najczęściej dolnego i przyśrodkowego mięśnia prostego,
  • oftalmoplegia - spowodowana uszkodzeniem mięśnia dolnego prostego, które objawia się wzrostem ciśnienia wewnętrznego przy próbach spoglądania w górę. Często pojawia się również nieznaczne ograniczenie ruchomości oka w każdym ustawieniu. Pojawia się podwójne widzenie, które może samorzutnie ustąpić. Gdy jest nasilone może wymagać leczenia kortykosteroidami. Jeżeli taki stan utrzymuje się przez okres 6-12 miesięcy, można go złagodzić, operując jeden lub więcej mięśni zewnętrznych,
  • zmiany w siatkówce i nerwie wzrokowym - ucisk na gałkę oczną wywierany przez zawartość oczodołu może zwiększać ciśnienie wewnątrz oka i fałdy siatkówki lub naczyniówki. Neuropatia oczna może być wynikiem ucisku na nerw wzrokowy albo niedokrwienia, najczęściej w okolicy wierzchołka oczodołu,
  • zmiany w rogówce - niekiedy występuje zapalenie rogówki i spojówki górnorąbkowe choć nie jest specyficzne w orbitopatii tarczycowej. Przy silnym wytrzeszczu oczu rogówka może ulec owrzodzeniu,
  • typowe dla nadczynności tarczycy - przyspieszenie akcji serca w spoczynku, zaburzenia rytmu serca, uczucie kołatania serca, niewydolność krążenia, wzrost ciśnienia tętniczego, podwyższenie ciepłoty ciała, nadmierna potliwość, uczucie niepokoju, drżenia, bezsenność, pobudzenie psychoruchowe, zwiększony apetyt, częste wypróżnianie, spadek masy ciała, powiększenie tarczycy, możliwe wypadanie włosów, zaburzony cykl miesiączkowy u kobiet.

W chorobie Gravesa-Basedowa poza symptomami nadczynności tarczycy może wystąpić również obrzęk śluzowaty podudzi i pałeczkowatość palców (rzadko).

 

Przyczyny choroby Gravesa-Basedowa:

 
  • genetyczne - związane z defektami genów prowadzącymi do aktywacji autoantygenów obecnych w komórkach tarczycy,
  • środowiskowe - np. napromieniowanie, infekcje bakteryjne lub wirusowe, uraz psychiczny, nadmierne spożycie jodu,
  • zależne od receptora TSH* (hormon przysadki pobudzający tarczycę) - we krwi krążą czynniki pobudzające tarczycę do produkcji hormonów i wzrostu, określane jako przeciwciała pobudzające tarczycę. Łączą się z receptorami zlokalizowanymi na powierzchni komórek tarczycy i pobudzają tym sposobem wzrost i wydzielanie tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Przysadka otrzymując sygnał o nadmiernej ilości hormonów tarczycowych w krwiobiegu obniża wydzielanie hormonu TSH.
 

Choroba Gravesa-Basedowa - diagnostyka

Diagnostykę nadczynności tarczycy rozpoczyna się od badania stężenia TSH, określenia stężenia hormonów FT3 oraz FT4 i badania USG tarczycy. Oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwko receptorowi TSH umożliwia potwierdzenie choroby Gravesa-Basedowa

 

Choroba Gravesa-Basedowa - leczenie

W leczeniu choroby Gravesa-Basedowa stosuje się leki przeciwtarczycowe, zwane tyreostatykami, których zadaniem jest hamowanie tworzenia się połączeń jodu w gruczole tarczowym oraz gromadzenia jodków przez ten gruczoł. Inną grupą leków są beta-blokery, które zmniejszają stężenie hormonów tarczycy we krwi. Ta grupa leków wpływa korzystnie na układ krążenia, ogranicza objawy nadpobudliwości, pocenia się, zmniejsza objawy drżenia. Niekiedy stosuje się leczenie chirurgiczne polegające na częściowym lub całkowitym wycięciu tarczycy. Często zaleca się także terapię z wykorzystaniem jodu radioaktywnego.

 

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność związana jest z niedoborem wytwarzanego przez tarczycę hormonu tyroksyny. W przypadku autoimmunologicznej niedoczynności tarczycy wzrasta poziom krążących we krwi przeciwciał przeciwtarczycowych. Tarczyca wytwarza mniejszą ilość hormonów, co jest sygnałem dla przysadki do wzrostu wydzielania TSH.

 

Objawy niedoczynności tarczycy

W niedoczynności tarczycy najczęstszymi objawami ocznymi są: zaburzenia ostrości widzenia, męczliwość wzroku, suchość oczu. Do innych objawów zaliczamy:

  • zwiększenie masy ciała,
  • senność, osłabienie,
  • depresja,
  • zaburzenia pamięci,
  • uczucie zmniejszonej ciepłoty ciała, szczególnie dłoni i stóp,
  • zaparcia,
  • podwyższony poziom cholesterolu,
  • suchość skóry,
  • zwolnienie akcji serca,
  • łamliwość włosów i paznokci.
 

Przyczyny niedoczynności tarczycy:

 
  • operacyjne usunięcie płatów tarczycy,
  • niewykształcenie się tarczycy,
  • choroba Hashimoto - przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy prowadzące do trwałej niedoczynności gruczołu tarczowego,
  • następstwo leczenia jodem radioaktywnym,
  • poporodowe zapalenie tarczycy,
  • niskie stężenie jodu w środowisku,
  • wrodzona niedoczynność tarczycy - występująca u dzieci, których matki w czasie ciąży cierpiały na niedoczynność tarczycy,
  • wrodzone lub nabyte defekty uniemożliwiające prawidłową syntezę hormonów tarczycy,
  • oporność obwodowa na działanie hormonów tarczycy,
  • zażywanie amiodaronu.
 

Niedoczynność tarczycy - diagnostyka

Badanie stężenia hormonu TSH oraz stężenie tyroksyny i trójjodotyroniny

 

Niedoczynność tarczycy - leczenie

Leczenie polega na podawaniu brakującego hormonu tyroksyny w celu wyrównania jego poziomu. Na początku leczenia stosuje się niewielkie dawki, które z czasem stopniowo się zwiększa. Bardzo ważne jest stosowanie się do zalecanych dawek.

 

Niepokojące objawy związane z chorobami tarczycy

Prawidłowe działanie gruczołu tarczycy ma bardzo istotny wpływ na nasze oczy, jakość widzenia i ogólne samopoczucie. Dlatego gdy zauważymy u siebie:

  • zmęczenie, senność, brak energii,
  • obniżenie nastroju, chandra,
  • częstą irytację, zdenerwowanie,
  • zmiany wagi - mimo zwiększonego apetytu waga nie podnosi się lub przy zmniejszonym apetycie waga rośnie,
  • problemy z koncentracją, otępienie,
  • suchą skórę,
  • zaparcia lub biegunki,
  • spadek libido,
  • bóle mięśni, końcówek palców,
  • podwyższone ciśnienie,
  • kołatanie serca,
  • ciągłe uczucie zimna/ciepła,
  • nadmierne pocenie się lub jego brak,
  • chrypka, obrzęki, guzki, nierówności w okolicach gardła,
  • nadmierną senność lub bezsenność,
  • osłabienie, wypadanie włosów,
  • podwyższony poziom cholesterolu,
  • u kobiet: nieregularny cykl miesiączkowy, problemy z zajściem w ciążę

... to warto wykonać podstawowe badania hormonów tarczycy (FT3 i FT4) i przysadki mózgowej (TSH) upewniając się, że nasza tarczyca funkcjonuje prawidłowo.

 

Opracowanie:

 

Artykuł powstał w oparciu o publikacje naukowe i stanowi integralną część Poradnika Optometrysty. Masz problemy ze wzrokiem? Skontaktuj się z naszym zespołem optometrystów lub poradź się swojego okulisty. Zagadnienia prezentowane w artykule, szczególnie w przypadku problemów ze wzrokiem, należy skonsultować ze specjalistą.

Realizacja - zespół optometrystów KODANO Optyk

źródła informacji:

  • [1] Grosvenor T. Optometria. Wydawnictwo Elesevier Urban & Partner. Wrocław 2011
  • [2] Kański J., Bowling B. Okulistyka kliniczna. Wydawnictwo Elesevier Urban & Partner. Wrocław 2013.

źródło zdjęcia:

 
 

Udostępnij: