Presbiopia. Tajemnicza wada wzroku

Termin presbiopia pochodzi od greckiego słowa presbus (stary człowiek) i ops (oko). Inaczej nazywana starczowzrocznością, spowodowaną zmniejszeniem elastyczności soczewki oka i zaburzeniem akomodacji. Oko powoli traci zdolność prawidłowego ogniskowania, wyostrzania na siatkówce obrazów przedmiotów znajdujących się blisko. Jest wynikiem naturalnego procesu starzenia.

   

Akomodacja (nastawność oka), dostosowuje oko do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Jest to możliwe dzięki zmianie kształtu soczewki. Elastyczna soczewka pod wpływem działania wewnątrzgałkowych mięśni rzęskowych zmienia swój kształt. Gdy patrzymy na bliskie odległości skurcz mięśnia rzęskowego sprawia, że soczewka staje się bardziej wypukła i zwiększa swoją moc optyczną. Patrząc w dal mięsień rzęskowy rozluźnia się, a soczewka staje się bardziej płaska. Zmiana krzywizny soczewki powoduje zmianę jej ogniskowej, co łączy się ze zmianą jej zdolności skupiającej.

Spis treści:

1. Presbiopia a pozostałe wady wzroku
2. Objawy presbiopii
3. Jak korygować presbiopię?
4. Dodatkowe informacje o presbiopii:

Z wiekiem soczewka robi się coraz twardsza, grubsza i mniej elastyczna, zmniejszając tym samym zdolność do uwypuklania i spłaszczania. Proces ten zwykle rozpoczyna się ok. 40 roku życia i postępuje aż do wieku 60 – 65 lat, kiedy to oko całkowicie traci zdolność akomodacji, a tym samym możliwość prawidłowego widzenia przedmiotów z bliska. Presbiopia dotyczy każdego, bez względu na to czy jest się krótkowidzem, dalekowidzem czy też wcześniej nie miało się problemów z widzeniem.

 

Presbiopia a pozostałe wady wzroku

By skorygować presbiopię konieczne jest zastosowanie dodatkowej mocy optycznej (zależnej od stopnia utraty akomodacji, najczęściej w przedziale od +0,5 do +3,5 dioptrii) większej od korekcji do dali. Istotna jest również odległość na jaką chcemy widzieć dobrze. Czy ma to być praca przy komputerze (50-80 cm), czynności bardzo precyzyjne (20 cm), czy standardowe czytanie (35-40 cm). Im bliższe odległości tym stosuje się wyższe moce (dodatku).

U osób normowzrocznych (bez wady wzroku) obraz widziany z daleka powstaje na siatkówce bez dodatkowego napinania mięśni rzęskowych. W ich przypadku zaleca się stosowanie "plusowej" korekcji tylko do bliskich odległości (patrząc w dal widzi się w nich niewyraźnie).

Osoby obarczone wadą wzroku do dali (nadwzroczność, krótkowzroczność, astygmatyzm) będą wymagały zastosowania dwóch różnych korekcji (do dali i do bliży). Nadwzroczność poniżej 3 dioptrii przy sprawnej akomodacji może nie objawiać się gorszym widzeniem do dali. Związane jest to jednak ze stałym, męczącym napięciem mięśnia rzęskowego. Słabnąca akomodacja sprawia, że dłuższa praca wzrokowa powoduje gorsze widzenie również do dali. W tym przypadku można uznać, że presbiopia nasila objawy nadwzroczności. U osób krótkowzrocznych presbiopia zwykle objawia się nieco później i łączy się ze ściąganiem okularów do pracy z bliska (przy niskiej krótkowzroczności) lub z koniecznością zastosowania słabszych niż dotychczas szkieł minusowych.

 

Objawy presbiopii:

 

• zmęczenie, bóle głowy przy dłuższej pracy z bliska,
• trudności w czytaniu drobnego druku,
• konieczność zwiększania oświetlenia podczas czytania, pracy z bliska,
• oddalanie tekstu by widzieć go lepiej,
• problemy z koncentrowaniem wzroku na przedmiotach znajdujących się blisko,
• częste mruganie.

Jednym z pierwszych objawów presbiopii jest problem z wyraźnym widzeniem podczas czytania książki czy gazety, co powoduje, że odsuwamy je od oczu by móc swobodnie czytać. Mamy również problemy z wykonywaniem czynności, które wymagają od nas precyzji np. nawlekanie nitki, haftowanie. Podczas dłuższego skupiania wzroku np. na monitorze komputera odczuwamy dyskomfort. Występują problemy z czytaniem małych liter np. w telefonie komórkowym, rozkładzie jazdy czy w menu restauracji. Przy presbiopii częstym objawem jest przemęczony wzrok połączony z bólem głowy, przecieranie oczu oraz rozmazany obraz, a słabe oświetlenie może wzmacniać te dolegliwości. Przy dłuższym czytaniu może pojawiać się senność. Niestety starowzroczności nie da się zapobiec, nie istnieje więc żadna profilaktyka.

 

Jak korygować presbiopię?

Presbiopię można korygować na wiele sposobów stosując np.:

• okulary
  • jednoogniskowe - tylko do czytania, lub dwie pary: do czytania i do chodzenia,
  • dwuogniskowe - pozwalające dobrze widzieć z bliska i daleka,
  • progresywne - pozwalające dobrze widzieć z bliska, daleka i na odległości pośrednie,
• soczewki kontaktowe
  • bifokalne - soczewki dwuogniskowe
  • multifokalne - soczewki progresywne - np. Air Optix Aqua Multifocal
  • jednoogniskowe - stosując monowizję (na jedno oko korekcja do dali, na drugie oko do bliży).,
• implanty wewnątrzgałkowe (wieloogniskowe lub akomodujące - stosowane przy operacji zaćmy)
• operacje laserowe - laserem femtosekundowym. Tkanki rogówki trafione wiązką lasera ulegają przemianie w gazowe pęcherzyki, które następnie wyparowują. Rogówka nabiera dzięki temu pożądanego kształtu, zwiększając swoją moc optyczną i umożliwiając ostre widzenie z bliska.

Presbiopii nie należy lekceważyć, gdyż nie skorygowana znacznie utrudni nam codzienne funkcjonowanie. Najprostszym i najpopularniejszym sposobem korekcji są okulary. Jednym z rozwiązań są okulary jednoogniskowe, które dla osób bez wady do dali będą służyć jedynie do czytania. Niestety osoby z wadą wzroku będą musiały zaopatrzyć się w drugą parę. Dużo wygodniejszym rozwiązaniem są okulary dwuogniskowe, które pozwalają dobrze widzieć przez jedno szkło, na różne odległości. Możliwe jest to bowiem soczewka okularowa podzielona jest na dwie części, gdzie górna odpowiada za patrzenie do dali a dolna do bliży. Jednak najlepszą i najbardziej naturalną metodą korekcji presbiopii są okulary progresywne. Zastosowane w nich soczewki wieloogniskowe pozwalają na ostre widzenie z dużej odległości, patrzenie na wprost oraz w dół. Jest to możliwe bez odczuwania przejścia pomiędzy mocami soczewek, przez co patrzenie jest komfortowe. W sytuacji, kiedy zdecydujemy się na soczewki progresywne, powinniśmy wybrać szerokie oprawki, które wskazane są dla osób, mających pierwszy raz styczność z tymi soczewkami, ponadto w większych oprawkach komfort widzenia jest wyższy.

Osoby, które nosiły dotychczas soczewki kontaktowe, nie muszą z nich rezygnować. Mają dwa wyjścia. Mogą zakupić dodatkowe okulary do czytania lub skorzystać z progresywnych soczewek kontaktowych. Podobnie jak w soczewkach okularowych, pozwalają na płynne widzenie w każdym kierunku, a ponadto umożliwiają bardziej naturalne widzenie, przez to, że nie wymagają dopasowania położenia głowy i ciała do odległości i miejsca patrzenia, co niestety konieczne jest przy okularach. Przy wyborze progresywnych okularów lub soczewek, bardzo ważne jest dokładne przebadanie wzroku i udanie się do specjalisty, który dopasuje metodę korekcji do naszych indywidualnych potrzeb.

 

Dodatkowe informacje o presbiopii:

 

• badania potwierdzają, że długotrwała praca przy komputerze może przyspieszyć proces wystąpienia starczowzroczności. Warto robić sobie przerwy w pracy, relaksować oczy spoglądając co jakiś czas w dal oraz stosować okulary z powłokami zabezpieczającymi przed promieniowaniem elektromagnetycznym emitowanym przez monitory,
• stosowanie leków antydepresyjnych, przeciwhistaminowych, nadużywanie alkoholu również może przyspieszyć objawy presbiopii,
• cukrzyca, szczególnie źle kontrolowana powoduje szybsze starzenie się soczewki,
• proces starzenia się soczewki może spowolnić dieta bogata w antyoksydanty (witaminy C, E i A, luteina).

 

Istnieje dość często spotykane błędne podejście do tzw. “okularów do czytania” sugerujące, że ich noszenie tylko pogarsza wzrok. Nieskorygowana presbiopia, nie spowalnia ani nie przyspiesza jej rozwoju, powoduje jedynie utrudniające codzienne funkcjonowanie, coraz gorsze widzenie z bliska (przyjęto, że średnio co pięć lat moc okularów trzeba zwiększyć o 0,5 dioptrii).