Keratometria - pomiar krzywizny rogówki

Keratometria (oftalmometria) to nieinwazyjne badanie diagnostyczne polegające na pomiarze krzywizny i mocy łamiącej rogówki w poszczególnych południkach. Umożliwia precyzyjne określenie położenia głównych południków rogówki – najbardziej stromego, o najmniejszym promieniu i najbardziej płaskiego, o największym promieniu, oraz stwierdzenie istnienia lub brak astygmatyzmu.

Spis treści:

1. Keratometr - zasada funkcjonowania
2. Keratometry - rodzaje
   • Keratometr Bauch&Lomb
   • Keratometr Javala
   • Keratoskop
3. Zasada funkcjonowania autorefraktokeratometru
4. Wskazania do wykonania keratometrii

Urządzeniami służącymi do mierzenia krzywizny centralnej części rogówki na obszarze 3-6 mm są keratometry, które określają:

• promień krzywizny,
• kierunki głównych południków,
• stopień astygmatyzmu rogówkowego,
• występowanie zniekształceń rogówki.

Keratometr - zasada funkcjonowania

Keratometr rzutuje na rogówkę obrazki i analizuje położenie ich odbić względem siebie. Centralna część rogówki działa jak sferyczne zwierciadło wypukłe. Jeśli oświetlony obiekt o znanej wielkości jest ustawiony w wiadomej odległości od rogówki i można zmierzyć wielkość obrazu odbitego, możliwe jest określenie jej promienia krzywizny.

Ponieważ oko stale się porusza, pomiar wielkości obrazu za pomocą podziałki liniowej jest utrudniony. Zastosowanie dwóch pryzmatów umieszczonych bazami do siebie wytworzy dwa obrazy rozsunięte o stałą odległość, która nie ulega zmianie pod wpływem drobnych ruchów oka (zasada zdwojenia).

Keratometry - rodzaje

Występują dwa rodzaje keratometrów różniące się układami dwojącymi stosowanymi do pomiaru odstępu pomiędzy obrazami testów (figur):

• w dwojeniu zmiennym - obrazy testów znajdują się w stałej odległości od siebie, a odległość między obrazami testów określa się poprzez zmianę stopnia dwojenia. Wg tej zasady działa keratometr firmy Bausch&Lomb (jednopozycyjny) wyposażony w dwa zmienne elementy dwojące i dwa zestawy stałych testów dzięki czemu oba południki można zmierzyć jednocześnie.  

  obrazy keratometru Bauch&Lomb

   
• w dwojeniu stałym - dwojenie jest ustalone dla danego odstępu pomiędzy obrazami testów. Odczyt możliwy jest poprzez zmianę odstępu pomiędzy obrazami testów. Keratometr Javala wykorzystuje figury schodkowe, które badający musi zetknąć tak by stanowiły jedną linię. Jeżeli obracając ramiona keratometru o 90 stopni odbicia figur pozostaną niezmienione oznacza to, że rogówka jest sferyczna, a jej wszystkie promienie krzywizny są równe. Jeżeli figury nachodzą na siebie świadczy to, że oś pionowa rogówki silniej załamuje światło (w południku pionowym rogówka jest bardziej stroma, czyli ma krótszy promień). Gdy odbicia figur oddalają się od siebie oznacza to, że oś pionowa słabiej załamuje światło (rogówka w osi pionowej jest bardziej płaska, ma dłuższy promień krzywizny).  

  obrazy keratometru Javala

   

W keratometrii mierzone są dwa centralne promienie krzywizny – najbardziej płaski (największy) i najbardziej stromy (najmniejszy). Gdy występuje różnica w wielkościach między promieniami, mamy do czynienia z astygmatyzmem rogówkowym, szczególnie istotnym w doborze miękkich soczewek kontaktowych. Im większa różnica w wartościach promieni, tym większa wartość astygmatyzmu rogówkowego. Przyjmuje się, że 0,10 mm różnicy między promieniami rogówki odpowiada 0,50 dptr astygmatyzmu rogówkowego.

Znając wielkość promienia krzywizny rogówki możliwe jest przybliżone określenie wartości jej mocy łamiącej (w dioptriach) za pomocą wzoru:

P=(n'-n)/r

gdzie:

P - moc łamiąca rogówki

n' - współczynnik załamania światła rogówki (=1,3375)

n - współczynnik załamania światła dla powietrza (=1)

r - promień krzywizny rogówki

Keratometry pozwalają na pomiar centralnej części rogówki nie dając informacji o wyglądzie jej całej powierzchni. Przyrządem pozwalającym wykryć nieregularności na całej powierzchni rogówki jest keratoskop - krążek (dysk) Placido. Ma postać kołowej tarczy z narysowanym szeregiem koncentrycznych pierścieni, na przemian czarnych i białych.

Przez otwór w środku tarczy obserwuje się odbicie pierścieni od powierzchni rogówki. Jeżeli odbite pierścienie mają regularny kształt świadczy to o tym, że powierzchnia rogówki jest sferyczna. Zniekształcenie obrazu świadczy o zniekształceniu rogówki. Keratoskop pozwala jedynie na jakościową ocenę powierzchni rogówki.

keratoskop

Zasada funkcjonowania autorefraktokeratometru

Istnieją też nowoczesnie urządzenia nazywane autorefraktokeratometrami mierzące promień krzywizny rogówki oraz wadę refrakcji całego układu optycznego oka. Wykorzystują sensory optyczne i systemy komputerowe wykonujące stosowne obliczenia. Te najbardziej zaawansowane posiadają możliwość określenia keratometrii centralnej i obwodowej. Wyposażone są w asystenta doboru soczewek kontaktowych: Dzięki niebieskiej diodzie LED umożliwiają obserwację wybarwienia fluoresceiną (podobnie jak w lampie szczelinowej). Mają tryb badania wrażliwości na kontrast i olśnienie w warunkach widzenia nocnego, tryb meibografii pozwalający na obserwację stanu gruczołu Meiboma oraz tryb TFBUT umożliwiający pomiar czasu przerwania filmu łzowego.

autorefraktokeratometr

Wskazania do wykonania keratometrii:

• przy doborze soczewek kontaktowych i określaniu wad wzroku,
• diagnostyka astygmatyzmu,
• w przygotowaniu do operacji zaćmy gdzie konieczne jest zmierzenie mocy układu optycznego oka i mocy sztucznej soczewki,
• przed zabiegiem laserowej korekcji wad wzroku,
• ocena uzyskanych zmian krzywizny rogówki po laserowej korekcji wad wzroku,
• diagnostyka niektórych chorób rogówki np.: stożek rogówki, rogówka olbrzymia, kulista, mała, płaska, twardówkorogówki.

Badanie jest bezbolesne. Nie wymaga specjalnego przygotowania. Osoby noszące soczewki kontaktowe powinny je przed nim zdjąć. Jeżeli badanie jest wykonywane w ramach przygotowań do zabiegu operacyjnego konieczne jest zachowanie dłuższej przerwy w noszeniu soczewek kontaktowych by zmiany kształtu rogówki wywołane soczewkami nie zaburzyły pomiaru krzywizny.

Czytaj także:

• Astygmatyzm - Co to jest? Jak go wykryć?
• Stożek rogówki