Historia soczewek kontaktowych

Soczewki kontaktowe dużej części z nas towarzyszą każdego dnia. Stosujemy je w zarówno w celach zdrowotnych, jak i kosmetycznych. Z ich pomocą poprawiamy jakość codziennego życia. Zastanawiałeś się jednak kiedykolwiek jak to możliwe, że ludzkość stworzyła coś tak genialnego i pomocnego, jak soczewki kontaktowe? To nie było jedno wydarzenie, a cały proces, w którym swój udział miało wiele osób i w którym zmianie ulegało dosłownie wszystko - od zastosowanego materiału po wygląd soczewek.

   

Spis treści:

1. Jak powstawały soczewki kontaktowe?
   • 1508 rok - pierwszy był pomysł Leonarda da Vinci
   • 1632 - 1636 rok - Kartezjusz i jego projekt soczewki wypukłej
   • 1801 rok - próby na samym sobie w wykonaniu Thomasa Younga
   • 1827 rok - brytyjski astronom Sir John Herschel i jego pomysł na odlew ludzkiego oka
   • 1887 rok - szklane soczewki kontaktowe i kontrowersja pt. „kto pierwszy?”
   • 1936 rok - pierwsze soczewki kontaktowe z dodatkiem plastiku
   • 1940 rok - pierwsze w pełni plastikowe soczewki kontaktowe
   • 1948 rok - soczewki kontaktowe z tworzyw sztucznych, o mniejszych rozmiarach
   • 1959 rok - wynalezienie hydrożelowego, miękkiego materiału do soczewek kontaktowych
   • 1971 rok - na rynku pojawiają się pierwsze, zatwierdzone przez FDA miękkie soczewki kontaktowe
   • 1978 rok - pierwsze soczewki gazoprzepuszczalne
   • 1981 rok - pierwsze soczewki z opcją przedłużonego stosowania
   • 1987 rok - pierwsze jednorazowe soczewki kontaktowe, do jednodniowego stosowania
   • 1998 rok - pierwsze multifokalne soczewki kontaktowe - dla prezbiopów
   • 2002 rok - narodziny silikonowo-hydrożelowych soczewek kontaktowych
   • 2010 rok - na rynku pojawiają się silikonowo-hydrożelowe soczewki na zamówienie
2. Kilka słów o materiałach
3. Podsumowanie

   

Jak powstawały soczewki kontaktowe?

 

1508 rok - pierwszy był pomysł Leonarda da Vinci

Soczewki kontaktowe wydają się bardzo młodym, nowoczesnym wynalazkiem. Jednak pomysł na ich stworzenie przypisuje się Leonardowi da Vinci, dobrze znanemu wszystkim włoskiemu architektowi, matematykowi i wynalazcy. To właśnie on, jako pierwszy, w samodzielnie stworzonych szkicach zasugerował zmianę optyki ludzkiego oka poprzez umieszczenie rogówki w bezpośrednim kontakcie z wodą. Był to rok 1508.

 

1632 - 1636 rok - Kartezjusz i jego projekt soczewki wypukłej

Kolejnym krokiem w historii soczewek kontaktowych stał się dużo dokładniejszy projekt soczewki, wykonany przez Rene Descartes’a (Kartezjusza). Według różnych źródeł Kartezjusz opublikował swój projekt w latach 1632-1636. Nie ważne jednak, który to był dokładnie rok, lecz fakt, iż projekt tego znanego uczonego stał się pierwowzorem soczewki wypukłej. Z dzisiejszego punktu widzenia wydaje się, iż w tamtych czasach (tj. XVI-XVIII wiek) wszystkie sprawy toczyły się dużo wolniej. Poza tym pomysły pionierów (Leonarda da Vinci i Kartezjusza) ze względów technicznych nie mogły zostać zrealizowane.

 

1801 rok - próby na samym sobie w wykonaniu Thomasa Younga

Kolejne przełomowe wydarzenie miało miejsce dopiero w roku 1801, kiedy to uczony Thomas Young stworzył własną soczewkę kontaktową. Dzisiaj trudno ocenić, czy Thomas Young faktycznie lepiej widział przez swoją soczewkę, niemniej jednak z całą pewnością była to pierwsza w historii próba korzystania z soczewki kontaktowej.

 

1827 rok - brytyjski astronom Sir John Herschel i jego pomysł na odlew ludzkiego oka

Ponad 300 lat od pomysłu da Vinci pojawia się idea brytyjskiego astronoma, Sir Johna Herschela, który w 1827 roku (w niektórych źródłach pojawia się data 1823 r.) zasugerował stworzenie odlewu ludzkiego oka, który umożliwiłby zaprojektowanie soczewek kontaktowych w pełni dopasowanych do kształtu frontalnej części gałki ocznej.

 

1887 rok - szklane soczewki kontaktowe i kontrowersja pt. „kto pierwszy?”

W 1887 roku niemiecki szklarz F.A. Muller, korzystając z pomysłów Herschela, stworzył pierwsze w historii szklane soczewki kontaktowe, o rozmiarach przykrywających całe oko. Wielu badaczy nadal zastanawia się komu należy przypisać zasługę stworzenia pierwszych soczewek. Niektóre ze źródeł wskazują bowiem jeszcze na szwajcarskiego lekarza, Adolfa E. Ficka, a jeszcze inne na paryskiego optyka, Edouarda Kalta.

Jedno nie ulega wątpliwościom - pierwsze soczewki kontaktowe były ciężkie, toporne, a poprzez zakrycie całego oka znacząco ograniczały dopływ tlenu do rogówki. Mogły być więc noszone maksymalnie przez kilka godzin. Soczewki te nie zyskały więc powszechnego uznania ani popularności.

 

1936 rok - pierwsze soczewki kontaktowe z dodatkiem plastiku

Zaprojektowane i wykonane przez nowojorskiego optometrystę, Williama Feinblooma. Soczewki, dzięki połączeniu plastiku ze szkłem, były znacznie lżejsze od poprzedniczek. Rok później Istvan Gyorffy odkrył istnienie nowego materiału, zwanego pleksiglasem (lub polimetakrylanem), wskazując jego zastosowanie do produkcji soczewek kontaktowych. Pleksiglas jest przezroczystym tworzywem sztucznym o niewielkiej twardości i dużej odporności na działanie ultrafioletu.

 

1940 rok - pierwsze w pełni plastikowe soczewki kontaktowe

Zaledwie cztery lata później, bo w 1940 roku niemiecki optometrysta Heinrich Wöhlk wyprodukował pierwsze w pełni plastikowe soczewki. Oczywiście swoje prace nad nimi oparł na projekcie Wiliama Feinblooma. Warto zaznaczyć, iż obydwa rodzaje soczewek były soczewkami twardówkowymi. Oznacza to, że tak samo jak pierwsza para soczewek szklanych z roku 1887, obejmowały one całą twardówkę, były mało wygodne i nadal odcinały dopływ tlenu do oka.

 

1948 rok - soczewki kontaktowe z tworzyw sztucznych, o mniejszych rozmiarach

W tym roku pochodzący z Kalifornii Kevin Tuohy, optyk, stworzył pierwsze soczewki kontaktowe, które były bardzo podobne do tych, stosowanych obecnie. Wykonane z nieporowatego tworzywa sztucznego (PPMA) i zakrywające wyłącznie rogówkę oka. Choć tak, jak poprzedniczki niezbyt dobrze przepuszczały tlen, to umożliwiały swobodne mruganie i z każdym takim mrugnięciem, wraz ze łzami, dostarczały tlen pod soczewkę, prosto do rogówki. Właściwie dopasowane mogły być stosowane nawet przez więcej niż 16 godzin. Cieszyły się dużą popularnością w latach 50. i 60.

 

1959 rok - wynalezienie hydrożelowego, miękkiego materiału do soczewek kontaktowych

Prawdopodobnie największym przełomem w procesie tworzenia soczewek kontaktowych był rok 1959 i wynalazek dwóch czeskich chemików. Otto Wichterle i Drahoslav Lim jako pierwszy odkryli miękki, hydrożelowy materiał.

 

1971 rok - na rynku pojawiają się pierwsze, zatwierdzone przez FDA miękkie soczewki kontaktowe

Odkrycie Czechów umożliwiło w 1971 roku wprowadzenie na rynek pierwszych, zatwierdzonych przez FDA miękkich soczewek kontaktowych. Sytuacja miała miejsce w Stanach Zjednoczonych i związana była z powszechnie znaną i cenioną marką Bausch & Lomb. Ze względu na dużą wygodę stosowania soczewki te szybko wyparły opisywane wcześniej twarde szkła z tworzywa sztucznego (PPMA).

 

1978 rok - pierwsze soczewki gazoprzepuszczalne

Następnym krokiem było udoskonalenie soczewek. W materiale uwzględniono gazoprzepuszczalny silikon, który podarowywał rogówce stały i swobodny dostęp do tlenu. W ten sposób zwiększono komfort i bezpieczeństwo użytkowania szkieł.
Także w 1978 FDA zaaprobowała także soczewki kontaktowe toryczne, przeznaczone do korekcji astygmatyzmu.

 

1981 rok - pierwsze soczewki z opcją przedłużonego stosowania

To właśnie wtedy świat po raz pierwszy ujrzał soczewki do przedłużonego stosowania. Zatwierdzone przez FDA mogły być noszone nawet do siedmiu dni bez przerwy. Były to dwa rodzaje soczewek - Air Optix Night & Day (Alcon) i PureVision (Bausch & Lomb). Soczewki te, w odświeżonych wersjach o ulepszonych właściwościach, są obecne także w sklepie Kodano.pl. Na uwagę zasługuje dalsza generacja soczewek PureVision w wersji PureVision 2 HD:

   

1987 rok - pierwsze jednorazowe soczewki kontaktowe, do jednodniowego stosowania

W tym roku na rynku pojawiły się soczewki kontaktowe do jednodniowego stosowania - takie, które po kilku lub kilkunastu godzinach użytkowania można było zdjąć i wyrzucić do kosza, a następnego dnia sięgnąć po zupełnie nową parę. Rok ten charakteryzuje się coraz większą popularnością soczewek, nie tylko wśród konsumentów, ale i lekarzy, którzy coraz częściej polecają je swoim pacjentom.

 

1998 rok - pierwsze multifokalne soczewki kontaktowe - dla prezbiopów

Pomyślano także o wzroku osób po 40. roku życiu. Dzięki wprowadzaniu pierwszych soczewek progresywnych (Air Optix Aqua Multifocal) nie musiały one rezygnować z soczewek kontaktowych w wyniku postępującej prezbiopii (starczowzroczności). Soczewki multifokalne były kolejnym etapem w korekcji starczowzroczności po wprowadzonych w 1982 roku, soczewek bifokalnych.

Soczewki Air Optix Aqua Multifocal nadal obecne są w sprzedaży, ale Alcon opracował ich nowszą wersję - Air Optix Plus HydraGlyde Multifocal:

 

2002 rok - narodziny silikonowo-hydrożelowych soczewek kontaktowych

Powstają pierwsze soczewki silikonowo - hydrożelowe cechujące się nawet pięciokrotnie większą przepuszczalnością tlenową, dzięki czemu dostarczają rogówce jeszcze większą ilość powietrza, chroniąc ją przed różnego rodzaju infekcjami, a także przed dyskomfortem.

W roku 2002 wprowadzono jeszcze jedno rewolucyjne rozwiązanie - ortokeratologię. Jest to metoda, która polega na zakładaniu twardych wysokoprzepuszczalnych soczewek na noc, a ściąganiu ich na dzień. Idea tej metody korekcji wzroku polega na tym, że przez noc rogówka ulega odpowiedniemu odkształceniu, dzięki czemu w ciągu dnia widzimy w pełni wyraźnie bez soczewek czy okularów.

 

2010 rok - na rynku pojawiają się silikonowo-hydrożelowe soczewki na zamówienie

Producenci wzbogacają swoje oferty o soczewki kontaktowe przeznaczone nawet dla największych i najtrudniejszych w korekcji wad wzroku. Robione na zamówienie, o większych lub mniejszych średnicach i różnorodnych wartościach krzywizn oraz mocy korekcyjnej. Znacznie lepiej dopasowują się do indywidualnego kształtu oka.

 

Kilka słów o materiałach

Rozwój soczewek kontaktowych nie byłby możliwy bez rozwoju technologicznego, zapewniającego nowoczesne materiały, z których te soczewki można wyprodukować. Gdyby w czasach, kiedy żył Leonardo da Vinci były obecne tworzywa, które choć trochę przypominają obecnie stosowane materiały, soczewki kontaktowe prawdopodobnie byłyby powszechnie używane już kilka wieków wcześniej. Jednak to dopiero teraz widoczny jest ogromny postęp w dziedzinie tworzyw sztucznych. Obecnie na rynku istnieje wiele różnych soczewek kontaktowych z bardzo różnych materiałów. Jedne są bardziej przepuszczalne, inne z kolei bardzo dobrze dopasowują się do oka pacjenta. Niestety, choć badania cały czas trwają, to nie stworzono jeszcze idealnych soczewek kontaktowych. Z tego właśnie powodu bardzo ważne jest to, aby pacjent i jego lekarz dokonali wspólnie wyboru najodpowiedniejszej pary soczewek kontaktowych.

 

Podsumowanie

I co, zaskoczony? Droga, jaką twórcy musieli przejść, by zaoferować Ci takie soczewki, jakie znasz obecnie była bardzo długa. Dlatego następnym razem, kiedy sięgniesz po ulubione szkła, pomyśl o tym, z jak cudownym wynalazkiem masz właśnie do czynienia; „żywym” dowodem na to, że wszystko jest możliwe - nawet to, co na początku wyglądało na pomysł z kosmosu.