Skorzystaj z naszej Specjalnej Oferty
Tylko teraz mamy dla Ciebie 6% RABATU!
Wpisz kod*: Skopiuj kod
*Kod aktywny przez 7 dni.
Siatkówka oka i przednia część drogi wzrokowej (nerwy wzrokowe, skrzyżowanie nerwów wzrokowych, pasma wzrokowe) stanowią źródło ważnych diagnostycznych wskazówek dotyczących istnienia zaburzeń w obrębie centralnego układu nerwowego.
Schorzenia zlokalizowane wewnątrzczaszkowo często powodują zaburzenia widzenia wynikające ze zniszczenia lub ucisku pewnych części dróg wzrokowych (III, IV i VI nerwy czaszkowe - kontrolujące ruchy gałek ocznych, nerw V i VII związany z funkcją widzenia).
Uszkodzenia dróg wzrokowych można zlokalizować badając centralną i obwodową część pola widzenia.
Badanie pola widzenia, nazywane inaczej perymetrią, polega na ocenie zakresu przestrzeni, którą badana osoba obejmuje wzrokiem.
Prawidłowe pole widzenia obuocznego, czyli miejsce nałożenia obszarów widzenia z obu oczu, ma średnicę około 120 stopni.
Jednooczne pole widzenia jest ograniczone od wewnętrznej strony przez nos, od zewnętrznej strony przez skroń, dolnej przez policzki, a od górnej przez łuk brwiowy.
Ocenę pola widzenia dokonuje się za pomocą urządzenia nazywanego polomierzem lub też perymetrem:
Pacjent siedząc przy aparacie sygnalizuje za pomocą ręcznego przycisku moment pojawienia się w polu widzenia świetlnego punktu. Wyróżniamy dwie metody pomiaru:
Perymetrię kinetyczną można wykonać metodą konfrontacyjną lub za pomocą perymetru Goldmanna. Badanie pola widzenia metodą konfrontacyjną to podstawowe badanie przesiewowe stosowane dla każdego z oczu osobno. Badający staje w odległości około metra przed pacjentem, który przykrywa jedno oko specjalną zasłoną. Badany proszony jest o patrzenie na wprost przed siebie. Badający przesuwa rękę w pole widzenia pacjenta i poza to pole. Pacjent informuje, kiedy zaczyna widzieć rękę. Metoda konfrontacyjna nie jest zbyt dokładana, bada tylko zewnętrzną granicę pola widzenia.
Zaleca się by pacjent poddał się badaniu gdy jest wypoczęty, wyspany i spokojny. Konieczne jest posiadanie okularów do czytania jeżeli takie nosi.
W perymetrii każde oko badane jest osobno przez około 10 minut. By badanie zostało przeprowadzone prawidłowo konieczna jest dobra współpraca badanego/pacjenta wymagająca dużego skupienia i uwagi (patrzenie w jeden punkt).
Wynik badania przedstawia się w formie graficznej, w postaci map, na których zaznaczone są ubytki w polu widzenia. Stopień nasilenia ubytków obrazowany jest w różnych odcieniach szarości. Kolor czarny oznacza ubytki bezwzględne. Odcieniom szarości (od koloru białego do czarnego) przypisuje się określoną wartość decybeli. Im wartość ta jest wyższa, tym ubytek pola widzenia jest mniejszy.
Wyraźny obraz centralny zależy od prawidłowej funkcji plamki oraz drogi wzrokowej odpowiadającej za widzenie centralne. Choroby pojawiające się w tych obszarach, do których zaliczamy m.im. zwyrodnienie plamki, otwór plamki, cukrzycowy obrzęk plamki, niedokrwienie, zwyrodnienie w przebiegu krótkowzroczności, toksoplazmozę, histoplazmozę, fototoksyczność, toksyczny wpływ leków oraz zaburzenia nerwu wzrokowego, powodują powstawanie mroczków względnych lub bezwzględnych przy punkcie fiksacji lub w jego pobliżu i/lub obniżenie czułości siatkówki. Objawy zależne są od liczby, wielkości, lokalizacji oraz gęstości mroczków. Mroczki mogą być pojedyncze lub mnogie, posiadać kształt nieregularny lub kształt pierścieni otaczających obszar plamki. Pacjenci z mroczkami centralnymi lub paracentralnymi zwykle nie skarżą się na istnienie czarnych plam lub ubytków w polu widzenia. Związane jest to ze zjawiskiem pozasiatkówkowego percepcyjnego uzupełnienia, w wyniku którego mózg uzupełnia braki wykorzystując informacje z brzegów mroczków.
Objawami (zaawansowanych) ubytków centralnego pola widzenia są trudności w:
Z racji tego,że obwodowe pole widzenia jest zachowane pacjenci mogą łatwo poruszać się, zauważać niewielkie przedmioty na obwodzie pola widzenia.
Perymetria plamkowa kinetyczna i statyczna opiera się na stabilnej fiksacji plamkowej i nie pozwala na dokładne monitorowanie lub kompensację niewielkich ruchów oczu. Przesiewowe badanie centralnej części siatkówki, wykonywanie testu Amslera, związane z fiksacją plamkową jest niewystarczające do wykrycia niewielkich mroczków. Przy niestabilnej fiksacji pojawiają się znaczne ruchy oczami, które zakłamują pomiar wielkości mroczków.
Test Amslera to kwadrat o wymiarach 10 na 10 cm składający się z białych lub czarnych linii dzielących go na mniejsze kwadraty o 5 mm bokach, które z odległości 28 cm odpowiadają wielkości kątowej 1° W centrum znajduje się punkt, który należy obserwować każdym okiem osobno (zasłaniając oko niebadane). Wyginanie linii to objaw nazywany metamorfopsja, powiększone kwadraciki - makropsja, pomniejszone kwadraciki - mikropsja, zanik kilku linii/kratek - mroczek.
Do dokładnego mapowania wielkości, położenia oraz głębokości mroczków w rejonie plamki stosuje się skaningową oftalmoskopię laserową pozwalającą na jednoczesną wizualizację siatkówki oraz prezentację bodźca umożliwiającą dokładną obserwację badanego miejsca siatkówki.
Innym sposobem mapowania mroczków jest badanie pola widzenia z bliska z wykorzystaniem laserowego wskaźnika jako bodźca na białej kartce papieru.
Obwodowe ubytki pola widzenia mają zasadnicze znaczenie dla normalnego poruszania się i orientacji w przestrzeni. Mogą być wynikiem chorób siatkówki, nerwu wzrokowego lub ośrodkowego układu nerwowego (m.in. zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, dystrofie siatkówki, odwarstwienie siatkówki, retinopatia cukrzycowa proliferacyjna, jaskra, niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego, udar, obecność guza). Wczesne ubytki obwodowego pola widzenia są zwykle bezobjawowe.
Objawami znacznej utraty obwodowego pola widzenia są:
Znając lokalizację ubytku w polu widzenia możliwe jest określenie miejsca uszkodzenia drogi wzrokowej.
Lp. | Ubytek w polu widzenia | Przyczyna/miejsce uszkodzenia |
---|---|---|
1 | np. ubytek w nosowo-górnej części pola widzenia danego oka | uszkodzenie w skroniowo-dolnym kwadracie siatkówki danego oka |
2 | mroczek łukowaty Bjerruma - powstaje przez zlanie się ze sobą powiększonej plamy ślepej Mariott'a oraz mroczka/ów Bjerruma (mroczki w dolnej lub górnej części pola widzenia) | uszkodzenie pola widzenia w początkowych lub średniozaawansowanych stadiach jaskry |
3 | mroczek centralny | np. uszkodzenie nerwu wzrokowego w neuropatii zapalnej lub demielizacyjnej |
4 |
|
|
5 | Niedowidzenie połowiczne dwuskroniowe:
|
Ucisk na środkową część skrzyżowania:
|
6 | Częściowe niedowidzenie jednoimienne | Ucisk na pasmo wzrokowe po stronie lewej |
7 | Niezgodne niedowidzenie jednoimienne połowiczne, przeciwstronne do uszkodzenia | Ucisk na pasmo wzrokowe - włókna nerwowe w tym obszarze nie są dopasowane przez co ubytki w polu widzenia są niezgodne, uszkodzenie ciał kolankowatych bocznych powoduje asymetryczne ubytki połowiczne |
8 | Niedowidzenie jednoimienne, przeciwstronne do uszkodzenia w kwadratach górnych | Uszkodzenie skroniowej części promienistości wzrokowej, zawierającej włókna biegnące w przednio-dolnej pętli Meyera, następnie owijające się wokół przedniego szczytu rogu skroniowego komory bocznej (uszkodzenia płata skroniowego) |
9 | Niedowidzenie jednoimienne, przeciwstronne do uszkodzenia w kwadratach dolnych | Uszkodzenie części przednio-ciemieniowej (przyśrodkowej) promienistości wzrokowej (uszkodzenie płata ciemieniowego) |
10 | Całkowite niedowidzenie jednoimienne połowiczne, przeciwstronne do uszkodzenia | Uszkodzenie części głównej promienistości wzrokowej, położonej głęboko w płacie ciemieniowym |
11 | Niedowidzenie jednoimienne połowiczne, przeciwstronne do uszkodzenia z zaoszczędzeniem plamki | Uszkodzenie przedniej części kory wzrokowej (płata potylicznego) |
12 | Symetryczne mroczki centralne jednoimienne połowiczne, przeciwstronne do uszkodzenia | Uszkodzenie bieguna kory wzrokowej (płata potylicznego) |
13 | Niedowidzenie jednoimienne połowiczne, przeciwstronne do uszkodzenia z zaoszczędzeniem plamki i sierpu skroniowego przeciwstronnego | Uszkodzenia w obszarze środkowym szczeliny ostrogowej |
14 | Ubytek przeciwstronnego sierpu skroniowego | Uszkodzenia w części przedniej bieguna szczeliny ostrogowej. |
Badanie pola widzenia stwierdzające ubytki powinno się potwierdzić wykonując go ponownie, a jego wyniki analizować wraz z innymi parametrami takimi jak: stan kliniczny, ostrość wzroku, wygląd tarczy nerwu wzrokowego.
Badanie pola widzenia umożliwia rozpoznanie wielu schorzeń m.in.:
Dlatego powinno być ono wykonywane w ramach podstawowych badań okulistycznych szczególnie w momencie wystąpienia takich objawów jak:
Artykuł powstał w oparciu o publikacje naukowe i stanowi integralną część Poradnika Optometrysty. Masz problemy ze wzrokiem? Skontaktuj się z naszym zespołem optometrystów lub poradź się swojego okulisty. Zagadnienia prezentowane w artykule, szczególnie w przypadku problemów ze wzrokiem, należy skonsultować ze specjalistą.
Realizacja - zespół optometrystów Szkla.com.
źródła informacji:
źródła zdjęć: