Badanie dna oka

badanie dna oka

Badanie dna oka inaczej nazywane oftalmoskopią (wziernikowanie dna oka, funduskopia) to jedno z podstawowych badań okulistycznych. Wykonuje się go w celu zdiagnozowania różnych zaburzeń ogólnoustrojowych, np. cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze oraz rozpoznania nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu siatkówki, błony naczyniowej i nerwu wzrokowego.

 
 
  • Dno oka bada się przy pomocy wziernika okulistycznego lub funduskamery.
  • Wskazaniami do przeprowadzenia takiego badania są urazy głowy, stosowanie niektórych leków, zaburzenia równowagi czy widzenia barw, a także pewne choroby ogólnoustrojowe. Pozostałe wskazania znajdziesz w poniższym artykule.
  • Chcesz dowiedzieć się, jakie inne badania przeprowadza się podczas standardowej wizyty okulistycznej? Zajrzyj tu - Badanie wzroku - kolejne etapy badania.
 

Spis treści:

  1. Oftalmoskopia i przyrząd zwany oftalmoskopem
  2. Wskazania do badania dna oka
  3. Diagnostyka w badaniu dna oka
  4. Zmiany na dnie oka - objawy i przyczyny
  5. Podsumowanie
 

Oftalmoskopia w badaniu dna oka

Badanie dna oka przeprowadza się za pomocą oftalmoskopu - wziernika okulistycznego, zawierającego źródło światła kierowanego na poszczególne struktury dna oka oraz system soczewek pozwalający skorygować możliwe wady wzroku zarówno badającego jak i badanego, by uzyskać możliwie ostry obraz dna oka. Światło oftalmoskopu ogniskuje się kolejno na strukturach ciała szklistego, tarczy nerwu wzrokowego, naczyniach krwionośnych, obwodowej części siatkówki i na plamce. Oftalmoskop posiada również wbudowane filtry umożliwiające redukcję natężenia światła, filtry barwne: zielony - ułatwiający obserwację włókien nerwowych i drobnych naczyń siatkówki, kobaltowoniebieski - pomocny przy badaniu z użyciem fluoresceiny. Uzyskany obraz dna oka jest prosty i znacznie powiększony. Ta metoda badania dna oka nazywana jest oftalmoskopią bezpośrednią.

 
oftalmoskopia bezpośrednia
 

oftalmoskopia bezpośrednia / źródło Oncallmedicalsupplies.co.uk

 

Na czym polega oftalmoskopia pośrednia?

Badanie przeprowadza się w lampie szczelinowej (biomikroskop) za pomocą albo specjalnej soczewki skupiającej, którą lekarz trzyma przed badanym okiem pacjenta (bezdotykowo) lub za pomocą specjalnego trójlustra Goldmanna (centralnie ułożona soczewka skupiająca, otoczona trzema lustrami), które po wcześniejszym znieczuleniu miejscowym zakłada na oko. Metoda ta umożliwia przestrzenne (streoskopowe) obejrzenie wnętrza oka i wykorzystanie m.in. światła rozproszonego czy szczeliny światła (wąskiej wiązki światła), która dzięki możliwości regulacji jej wysokości i szerokości pozwala dokonać różnych pomiarów np. wielkości tarczy nerwu wzrokowego.

 
trójlustro Goldmanna
 

trójlustro Goldmanna / źródło Ento Key

 

Do wziernikowania pośredniego służy także wziernik Fisona. Dno oka okulista ogląda przez specjalne okulary, które wraz ze źródłem światła ma przytwierdzone do kasku umieszczonego na głowie. Dodatkowo używa do tego specjalnej soczewki skupiającej trzymanej przed badanym okiem pacjenta.

By uzyskać większy/szerszy obraz dna oka stosuje się środki farmakologiczne w postaci kropli rozszerzających źrenice (nie stosuje się ich u osób chorujących na jaskrę).

 

Badanie dna oka przy pomocy funduskamery

Funduskamera wykonuje kolorowe, o wysokiej rozdzielczości zdjęcie dna oka, na podstawie którego dokonuje się jego oceny. Badanie dna oka z zastosowaniem funduskamery nie wymaga rozszerzenia źrenic.

 
funduskamera

funduskamera / źródło Medipment.pl

 

Wskazania do badania dna oka

 
  • występowanie chorób, w przebiegu których dochodzi do zmian na dnie oka: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroby krwi (np. białaczka, skazy krwotoczne, niedokrwistość), kolagenoza (choroba układowa tkanki łącznej),
  • choroby ośrodkowego układu nerwowego, z nieprawidłową reakcją źrenic na światło,
  • stosowanie niektórych leków (m.in. w chorobach nowotworowych),
  • urazy głowy,
  • guzy wewnątrzczaszkowe,
  • zez u dzieci i dorosłych,
  • dziecko urodzone przedwcześnie,
  • zaburzenia równowagi,
  • zaburzenia widzenia barw, ostrości widzenia, ubytki w polu widzenia centralnego lub obwodowego,
  • po utracie przytomności,
  • nawracające bóle głowy,
  • zaburzenia równowagi,
  • krótkowzroczność powyżej 3,5 Dioptrii,
  • regularne badania kontrolne raz na 2-3 lata,
 

Dzięki badaniu dna oka możliwa jest

 
  • ocena zaawansowania uszkodzeń narządów u chorych na nadciśnienie tętnicze i cukrzycę,
  • ocena siatkówki - diagnoza odwarstwienia siatkówki, AMD (zwyrodnienie plamki żółtej),
  • ocena tarczy nerwu wzrokowego - jaskra, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego może świadczyć o zmianach neurologicznych,
  • ocena naczyń krwionośnych,
  • stwierdzenie istnienia zmian miażdżycowych czy zatorów charakterystycznych dla zapalenia wsierdzia,
  • ocena ciała szklistego - np. wylew krwi, zmętnienia.
   

Zmiany na dnie oka - objawy i przyczyny

W poniższej tabeli przedstawiono objawy zmian na dnie oka oraz możliwe ich przyczyny:

 
Objawy Możliwe przyczyny
Zmiany naczyniowe na dnie oka
ogniska „kłębków waty” cukrzyca, nowotwór, AIDS, zespół przeciwciał antyfosolipidowych, oczny zespół niedokrwienny
plamki Rotha niedokrwistość, białaczka, bakteryjne zapalenie wsierdzia
wysięki twarde cukrzyca, nowotwór, zapalenia siatkówki i nerwu II
nowotworzenie sarkoidoza
zamknięcie naczyń żylnych w przebiegu zapalenia okołożylnego
zamknięcie naczyń tętniczych w przebiegu zapalenia okołotętniczego
retinopatia spowodowana zwolnionym przepływem krwi oczny zespół niedokrwienny
Zmiany zapalne na dnie oka
zapalenie okołożylne sarkoidoza, choroba Behceta, AIDS
zapalenie okołotętnicze toczeń rumieniowaty układowy, guzkowe zapalenie tętnic
zapalenie siatkówki AIDS, toksoplazmoza, kandydoza, choroba Behceta
zapalenie naczyniówki AIDS, sarkoidoza, histoplazmoza, choroba Harady, gruźlica
Zmiany dystroficzne dna oka
zwyrodnienie barwnikowe siatkówki zespół Bassena-Kornzweiga, zespół Kearnsa-Sayre, zespół Refsuma, ataksja Fredreicha, dystrofia miotoniczna
dno albinotyczne albinizm oczno-skórny, zespół Chediaka-Higashiego, zespół Hermansky'ego-Pudlaka, zespół Waardenburga,
zanik girlandowaty siatkówki i naczyniówki hiperornitynemia
pasma naczyniaste Pseudoxanthoma elasticum, zespół Ehlersa–Danlosa typ 6 (oczny), choroba Pageta
makulopatia krystaliczna osaloza
Nerw wzrokowy
pierwotny zanik nerwu II wskutek ucisku lub zapalenia
przednia niedokrwienna neuropatia nerwu zrokowego (AION) nowotwór, olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, zespół przeciwciał antyfosfolipidowych
zapalenie wnątrzgałkowe choroby demielinizacyjne, np. stwardnienie rozsiane
zapalenie nerwu II i siatkówki choroba kociego pazura, Borelioza, kiła
obustronny obrzęk tarczy nerwu wzrokowego nowotwory złośliwe
 

Podsumowanie

Badanie dna oka ma zasadnicze znaczenie w diagnostyce wielu chorób, również tych, które początkowo przebiegają bezobjawowo, a ich obecność manifestuje się jedynie zmianami właśnie na dnie oka.

 

Opracowanie:

 

Artykuł powstał w oparciu o publikacje naukowe i stanowi integralną część Poradnika Optometrysty. Masz problemy ze wzrokiem? Skontaktuj się z naszym zespołem optometrystów lub poradź się swojego okulisty. Zagadnienia prezentowane w artykule, szczególnie w przypadku problemów ze wzrokiem, należy skonsultować ze specjalistą.

Realizacja - zespół optometrystów KODANO Optyk

źródła informacji:

  • [1] Grosvenor T. Optometria. Wydawnictwo Elesevier Urban & Partner. Wrocław 2011
  • [2] Pod redakcją Misiuk-Hojło M. Anatomia i fizjologia narządu wzroku. Górnicki Wydawnictwo Medyczne. Wrocław 2010.
  • [3] Kański J., Bowling B. Okulistyka kliniczna. Wydawnictwo Elesevier Urban & Partner. Wrocław 2013.
 
 

Udostępnij: